Open monumentendag

Op initiatief van geneesheer-directeur Cox krijgt de Willem Arntsz Hoeve in 1931 een badhuis. In het badhuis bevinden zich een kuipbad en vijf douches. Doordeweeks is het bedoeld voor het personeel van de Willem Arntsz Hoeve. Op zaterdag mogen ook bewoners van Den Dolder er gebruik van maken. Een bad kost 20 cent en een douche de helft. Voor zeep moet 3 cent worden betaald en voor de huur van een handdoek of badmuts 5 cent. Het badhuis doet dienst tot 1971. Nu fungeert het pand als plaatselijke brandweerpost.

Tijdens het Open Monumentendagweekend kun je de brandweerauto’s én het pand van binnen bezichtigen. Herken je de Amsterdamse Schoolbouwstijl?

De historische moestuin Eigen Oogst is nauw verbonden met de geschiedenis van de psychiatrie, met name met de rigoureuze ommekeer in het denken hierover aan het eind van de 19e eeuw: patiënten moeten niet meer worden opgesloten, maar begeleid. Niet meer in een stad, maar midden in de natuur. Een rustgevende omgeving bevordert immers het herstel.

Daarom zoekt het Willem Arntsz Huis een locatie buiten de stad Utrecht en vindt deze in Den Dolder. Het eerste gebouw van de Willem Arntsz Hoeve uit 1907 wordt een echte hoeve: een boerderij met moestuin en akkerland t.b.v. de arbeidstherapie.

De historische moestuin is nog steeds in bedrijf en wordt sinds de jaren 90 beheerd door Tuinvereniging Eigen Oogst. Met bijna 100 leden wordt enthousiast getuinierd. De basisbeginselen van natuurlijk tuinieren worden hier al 100 jaar gerespecteerd en zijn inmiddels uitgebreid met de hedendaagse ecologische inzichten. De tuin heeft contacten met de Bloementuin op het terrein van de Willem Arntsz Hoeve en met andere ecologische moestuinen in de omgeving.

Blikvanger van de moestuin is de historische warmtemuur. Deze is geplaatst aan de noord- en oostkant van de tuin, terwijl de zuidkant van de tuin is opengelaten. Waarom is dat gedaan denk je?

Je bent beide dagen van harte welkom: bezoek het plantenasiel en loop mee met de doorlopende rondleidingen.

Tuinderij Uit de Kluiten is een levendig vrijwilligersproject waar zoveel mogelijk gewerkt wordt met cliënten van zorginstellingen op het terrein en met inwoners uit het dorp. Er werken momenteel zo’n 18 vrijwilligers samen. Zij verzorgen het land en de dieren, doen bouwwerkzaamheden of verkopen producten vanaf de kraam op woensdag-, vrijdag- en zaterdagmiddag. Op zaterdag vertellen we graag over hoe we werken aan duurzaamheid in groen én in sociaal opzicht. Wees welkom om onze producten te proeven of te kopen. De koffie en thee staat klaar.

In de jaren 70 heeft hier tegenover, op de plek van het huidige gebouw van Reinaerde, de bezetting o.l.v. Carel Muller plaatsgevonden. Muller is in die periode directeur van de psychiatrische afdeling Dennendal. Hij heeft een onorthodoxe visie op behandelmethoden en komt in een hevig conflict met de autoriteiten. Dit mondt uit in een ontruiming van het gebouw en tot een landelijke discussie over ‘vermaatschappelijking’ in de psychische zorg. Inmiddels zijn veel van Mullers ideeën gemeengoed geworden.

De Willem Arntsz Hoeve staat symbool voor nieuwe opvattingen in de psychiatrie aan het begin van de 20^e eeuw. Hierin staan arbeidstherapie en contact met de natuur voorop. Patiënten krijgen zo een beter leven dan in de zogenaamde dolhuizen.

Het Directiegebouw heeft kenmerken van de chaletstijl en vormt de toegang tot het zorgcomplex. Zie je de bocht vanaf de doorgaande Dolderseweg? Geneesheer-directeur Cox wil aan het begin van de 20^e eeuw namelijk niet dat het complex is te zien vanuit de ‘normale wereld’. Hij wil daarmee zijn patiënten beschermen en mogelijk ook gedoe met het dorp voorkomen. Gelukkig zijn we inmiddels 100 jaar verder en proberen we, waar mogelijk, beide werelden juist te integreren.

Binnen stellen Koen en Dees Wilgehof-Sodaar hun atelier annex galerie open: op zaterdag en zondag tussen 11:00 en 16:00 uur.

Op zaterdag vertrekken vanaf het directiegebouw om 11:00, 12:00, 13:00, 14:00 en 15:00 uur rondleidingen van ‘t Gilde over de schitterende middenas van de Willem Arntsz Hoeve. Deze wandelingen duren ongeveer één uur.

Ook Filmhuis Den Dollywood opent haar deuren op zaterdag met een programma (historische) films.

Op zondag strijkt tussen 12:00 en 14:00 uur pianist Guus Westdorp neer bij het Directiegebouw. Hij begeleidt allerlei optredens op het Blauwe Podium, een plek waar iedereen welkom is en het publiek mag meezingen.

De Gehoorzaal is gebouwd in 1911 en daarmee een van de oudste gebouwen op het terrein. Het ligt op de centrale as, achter het Directiegebouw. Het pand is gebruikt voor zang- en toneeluitvoeringen, godsdienstoefeningen en later onder meer als gymzaal.

Momenteel wordt de Gehoorzaal gebruikt door Stichting P’Arts die letterlijk ruimte wil geven aan beeldende kunst. Dat doen ze ook dit weekend met een expositie in de Gehoorzaal. Kinderen zijn van harte welkom om met karton hun eigen monument te maken. Speciaal voor de Open Monumentendagen is ook de Historische Vereniging aanwezig met een historische fototentoonstelling.

Het Bedrijfsgebouw stamt uit 1912 en komt voort uit de gedachte dat de Willem Arntsz Hoeve een volledig zelfvoorzienend complex moet zijn. In het gebouw bevinden zich dan ook keukens, magazijnen, vergader- en eetruimtes voor het personeel, een apotheek, een arts en slaapruimtes voor leerlingverpleegsters.
In de loop der jaren blijkt het echter toch slimmer te zijn om voor bepaalde diensten derden in te huren.

Aan de voorzijde bevindt zich een plaquette ter herinnering aan WO II: “In dankbare herinnering aan de gastvrijheid, genoten door patiënten en personeel van de provinciale ziekenhuizen nabij Santpoort en te Bakkum gedurende de evacuatieperiode 1942-1946.” Met de kennis van nu is dit bord nogal cynisch, omdat ‘de gastvrijheid’ heeft geresulteerd in 1143 slachtoffers van actieve verwaarlozing.

Tegenwoordig zit in het Bedrijfsgebouw onder meer de werkruimte van kunstenaar Marc Brussee. Hij opent graag zijn deuren en bouwt op zondag een groot middeleeuws tentenkamp op het grasveld tegenover zijn atelier.

Voor de sfeer wordt op beide dagen gezorgd door Theatersportgroep TotsloT om 12:30, 13:30 en 14:30 uur.

In de beginjaren van de Willem Arntsz Hoeve worden alle gebouwen afzonderlijk verwarmd door stoom. Dit ketelhuis uit 1928 maakt centrale verwarming mogelijk. De overcapaciteit wordt benut voor de wasserij.

Als de warmtebehoefte van de gehele Willem Arntsz Hoeve te groot wordt voor dit ketelhuis, functioneert het gebouw nog jarenlang als warmwatervoorziening voor de centrale keuken en het bedrijfsgebouw.

De nieuwe eigenaar van het terrein, gebiedsontwikkelaar BPD, nodigt je van harte uit om de indrukwekkende ketels van dichtbij te komen bekijken. Je kunt dan ook al je vragen stellen over de toekomst van het terrein.

Het gebouw Carré is vernoemd naar de vorm van het complex dat aan drie zijden een binnentuin omsluit. Carré stamt uit 1937 en heeft jarenlang gefunctioneerd als werkplaatsengebouw van de Willem Arntsz Hoeve. Hier zijn allerlei ambachten geleerd als timmeren, schilderen en matten maken. De grote ramen herinneren nog aan deze functies.

Een gedeelte van Carré is beide dagen geopend. Binnen kun je informatie krijgen over de toekomstplannen voor het gebouw.

De Bloementuin is onderdeel van WIJ 3.0. Deze organisatie biedt activiteiten aan voor cliënten van de zorginstellingen op het terrein van de voormalig Willem Arntsz Hoeve en daarbuiten. Deelnemers werken op diverse locaties om structuur en werkritme te krijgen, waardevolle werkervaring op te doen en mensen te ontmoeten.

In de Bloementuin zijn het hele jaar klussen te doen in de moestuin, de kassen en het dierenverblijf. Ook helpen deelnemers bij de verkoop van bloemen en planten.

Op zondag mag je zelf een seizoensboeket komen plukken. Vind je het moeilijk om te kiezen uit al het moois? Dan helpen de deelnemers je graag een handje mee.